চাইবাৰ সুৰক্ষা : আমাৰ দায়িত্ব
সাম্প্ৰতিক সময়ত ডিজিটেল প্ৰযুক্তিৰ উন্নতিয়ে মানৱ সমাজৰ বাবে বহু নতুন দিশ মুকলি কৰিছে। প্ৰযুক্তিৰ অভাৱনীয় বিকাশে সমগ্ৰ পৃথিৱীখনক এখন সৰু ঘৰলৈ ৰূপান্তৰ কৰাৰ লগতে সাধাৰণ জনসাধাৰণক ডিজিটেল মাধ্যমসমূহৰ জৰিয়তে প্ৰযুক্তিগত দিশত অধিক সুদৃঢ় কৰি তুলিছে। ডিজিটেল প্ৰযুক্তিয়ে সাধাৰণ মানুহে অসম্ভৱ বুলি ভবা বিভিন্ন সেৱাত সীমাহীন প্ৰৱেশাধিকাৰ নিশ্চিত কৰিছে আৰু সামাজিক মাধ্যমসমূহৰ উত্থানে এই বৃহৎ পৰিৱৰ্তনত সহায় কৰিছে।
এতিয়া স্মাৰ্টফোন হৈ পৰিছে পৃথিৱীৰ যিকোনো কোণৰ প্ৰায় সকলোৰে সৈতে যোগাযোগৰ অত্যাধুনিক মাধ্যম ৷ এই পৰিৱৰ্তনে জনগণক পৃথিৱীখনক উপলব্ধি কৰা আৰু নিজকে আচৰণ কৰাৰ ধৰণ সলনি কৰিছে। সমগ্ৰ বিশ্বৰ বিভিন্ন দেশৰ চৰকাৰসমূহে ৰাজহুৱা সেৱা প্ৰদানৰ ক্ষেত্ৰত আৰু বিশেষকৈ পিছপৰা অঞ্চলসমূহ ডিজিটেল প্ৰযুক্তিৰ সহায় ল’বলগীয়া হৈছে । বিশেষকৈ ৰাজহুৱা সেৱাৰ ক্ষেত্ৰত চৰকাৰে ডিজিটেল প্ৰযুক্তিৰ অপৰিসীম সম্ভাৱনাৰ কথা অনুভৱ কৰাৰ বাবে ভাৰতে বিভিন্ন দিশত উন্নতি সাধন কৰিবলৈ সক্ষম হৈছে । ভাৰত চৰকাৰে বিগত কেইবছৰমানৰ পৰা চৰকাৰ পৰিচালনাৰ লগতে বিভিন্ন কাৰ্য্যসূচী ৰূপায়নৰ ক্ষেত্ৰত ডিজিটেল প্ৰযুক্তিৰ গ্ৰহণ আৰু জনসাধাৰণৰ মাজত ইয়াৰ প্ৰচাৰৰ ক্ষেত্ৰত শীৰ্ষস্থানত আছে ৷ ভাৰত চৰকাৰৰ “ডিজিটেল ইণ্ডিয়া” উদ্যোগ হৈছে তথ্য প্ৰযুক্তিৰ গুৰুত্ব সম্পৰ্কে জনসাধাৰণৰ লগতে সমগ্ৰ ব্যৱস্থাটোক এক আধুনিক গতিশীলতা প্ৰদানৰ ক্ষেত্ৰত গ্ৰহণ কৰা পদক্ষেপৰ এক উজ্জ্বল উদাহৰণ। চৰকাৰ আৰু সৰ্বস্তৰৰ জনসাধাৰণে তথ্য-প্ৰযুক্তিৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰদান কৰা গুৰুত্বৰ বাবে বৰ্তমান দেশত ই-গভৰ্নেন্স আৰু ই-কমাৰ্চ এতিয়া সপোন নহয় বৰঞ্চ বাস্তৱত পৰিণত হৈছে।
প্ৰযুক্তিৰ ক্ষতিকাৰক দিশ
নিত্য নতুন প্ৰযুক্তিয়ে জনসাধাৰণক অধিক দক্ষ আৰু কাৰ্যক্ষম কৰি তুলিছে সেই বিষয়ে কোনো সন্দেহ নাই । কিন্তু জনসাধাৰণৰ মাজত অত্যধিক তথ্য প্ৰযুক্তিৰ প্ৰচলনে তেওঁলোকক অৰ্থনৈতিক অপৰাধকে ধৰি সকলো ধৰণৰ অপৰাধৰ সন্মুখীন কৰাই আহিছে ।বিভিন্ন ভুৱা অনলাইন বাণিজ্যিক মাধ্যম অথবা ম’বাইল এপৰ জৰিয়তে সমাজৰ বিভিন্ন স্তৰৰ বিভিন্নজনক অৰ্থনৈতিকভাৱে প্ৰতাৰিত কৰা, বেংকত জমা থকা ধন প্ৰৱঞ্চনাৰে উলিয়াই নিয়া আদিৰ দৰে খবৰ সঘনাই খবৰ পোৱা যায়। চাইবাৰ অপৰাধসমূহ বৰ্তমান সময়ত ব্যাপক হাৰত বৃদ্ধি পাইছে।
বৃহৎ সংখ্যক জনসাধাৰণ ঘণ্টাৰ পাছত ঘণ্টা ধৰি যিহেতু স্মাৰ্টফোন, টেবলেট, লেপটপ, কম্পিউটাৰ আদিৰ জৰিয়তে সামাজিক মাধ্যমসমূহত আবদ্ধ হৈ থাকে সেইবাবে অপৰাধীসকলে তেওঁলোকৰ সম্ভাব্য ভুক্তভোগীসকলক নিজৰ লক্ষ্য কৰি লোৱাটো সহজসাধ্য হৈ পৰিছে। কিন্তু, আইন প্ৰৱৰ্তনকাৰীসকলৰ বাবে এনে অপৰাধীসকলক ধৰিবলৈ প্ৰায়ে অতি কঠিন হয় কিয়নো তেওঁলোকে মুখ্যতঃ বেনামী হৈ থাকে আৰু তেওঁলোকৰ সকলো তথ্য আইন-প্ৰৱৰ্তনকাৰীসকলক প্ৰৱঞ্চনা কৰিবলৈ পৰিৱৰ্তন কৰাৰ লগতে অপৰাধীসকলৰ একাংশ বিদেশত অৱস্থান গ্ৰহণ কৰি থাকে। তেওঁলোকে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় চাইবাৰ অপৰাধ চক্ৰৰ সৈতে মোকাবিলা কৰোঁতে আইন-প্ৰৱৰ্তনকাৰীসকলে প্ৰায়ে মেৰপাকত পৰিবলগীয়া হোৱা জটিল প্ৰযুক্তি-আইনী প্ৰক্ৰিয়াবোৰৰ সুবিধা লয়। ব্যৱহাৰকাৰীসকলৰ ব্যক্তিগত তথ্য বিক্ৰী কৰা বৃহৎ বৃহৎ প্ৰতিষ্ঠানসমূহৰ উদাহৰণেও দুৰ্বৃত্তৰ কামটো সহজ কৰি তুলিছে।
চাইবাৰ অপৰাধসমূহ কেৱল অৰ্থনৈতিক অপৰাধতে সীমাবদ্ধ নহয়। বৰ্তমান শিশুসকলেও ক্ৰমান্বয়ে অনলাইন উৎপীড়নৰ সন্মুখীন হৈছে। যিহেতু ক’ভিড-১৯ মহামাৰীৰ সময়ছোৱাত পলমকৈ আৰোপ কৰা প্ৰতিবন্ধকতাই শিশুসকলক ঘৰৰ ভিতৰত বাধ্য কৰিছে, ইয়াৰ ফলত তেওঁলোকে অধিকাংশ সময় শৈক্ষিক আৰু মনোৰঞ্জনৰ বাবে ম’বাইল আৰু টেবলেট ব্যৱহাৰ কৰি অতিবাহিত কৰিছে। অভিভাৱকৰ নিৰ্দেশনা আৰু তত্ত্বাৱধান অবিহনে শিশুসকল ক্ৰমান্বয়ে বিভিন্ন চাইবাৰ উৎপীড়কৰ উৎপীড়নৰ সন্মুখীন হৈ আহিছে। তেওঁলোকৰ যৌন উৎপীড়ন আৰু আনকি শিশু পৰ্ন’গ্ৰাফীৰ চিকাৰ হোৱাৰ সম্ভাৱনা বহুগুণে বৃদ্ধি পাইছে।
চাইবাৰ অপৰাধ ৰোধৰ বাবে গ্ৰহণ কৰা চৰকাৰী ব্যৱস্থাসমূহ
ভাৰত চৰকাৰে তথ্য-প্ৰযুক্তিগত বিভিন্ন মাধ্যমৰ ব্যাপক অপব্যৱহাৰৰ কথা আৰু পৰিস্থিতিৰ গুৰুত্ব বুজি এই বিষয়ত বিভিন্ন পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰি সঁহাৰি জনাইছে। ছ’চিয়েল মিডিয়াৰ জৰিয়তে কৰা চাইবাৰ অপৰাধৰ সৈতে মোকাবিলা কৰিবলৈ ভাৰত চৰকাৰে ভাৰতীয় চাইবাৰ অপৰাধ সমন্বয় কেন্দ্ৰ আঁচনি বা I4C আঁচনি প্ৰৱৰ্তন কৰিছে। কেন্দ্ৰীয় গৃহ মন্ত্ৰ্যালয়ৰ দ্বাৰা ২০১৯ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰীত আৰম্ভ কৰা এই আঁচনিৰ উদ্দেশ্য হৈছে চাইবাৰ অপৰাধ নিৰ্মূল, সজাগতা সামগ্ৰীৰ বিকাশ, চাইবাৰ সমন্বয়ৰ বাবে পৰ্টেলৰ বিকাশ আদি বিভিন্ন দিশত জনসজাগতা বৃদ্ধি কৰাৰ লগতে বিদ্যালয়সমূহৰ পাঠ্যক্ৰমত চাইবাৰ অপৰাধৰ বিষয়ত এটা নতুন অধ্যায় অন্তৰ্ভুক্ত কৰা। ইতিমধ্যে ভাৰত চৰকাৰৰ এই জনমুখী অভিযানৰ অংশ হিচাপে চাইবাৰ অপৰাধৰ ভুক্তভোগীসকলক সহায় কৰিবলৈ ইতিমধ্যে এটা টুইটাৰ হেণ্ডেল @CyberDost আৰম্ভ কৰা হৈছে।
আনহাতে চাইবাৰ সমন্ধীয় বিভিন্ন বৰ্ধিত বিপদ নিয়ন্ত্ৰণৰ বাবে অসম চৰকাৰে শেহতীয়াকৈ চাইবাৰ ফৰেনছিক পৰীক্ষাগাৰ আৰু গৱেষণা কেন্দ্ৰ মুকলি কৰাৰ উপৰি এটা টোল-ফ্ৰী ২৪×৭ সেৱা উপলব্ধ হেল্পলাইন নম্বৰ ১৫৫২৬০ নম্বৰ মুকলি কৰিছে। মহিলা আৰু শিশুৰ বিৰুদ্ধে চাইবাৰ অপৰাধ প্ৰতিৰোধ আঁচনিৰ অংশ হিচাপে চি আই ডিৰ মুখ্য কাৰ্যালয়ত চাইবাৰ ফৰেনছিক পৰীক্ষাগাৰ আৰু গৱেষণা কেন্দ্ৰ স্থাপন কৰা হৈছে।
সামৰণি
যদিও চৰকাৰী পদক্ষেপবোৰ প্ৰশংসনীয় কিন্তু জনসাধাৰণে বিভিন্ন ধৰণৰ চাইবাৰ অপৰাধীৰ পৰা নিজকে সুৰক্ষিত কৰাটো দায়িত্ব । ব্যক্তিগত সুৰক্ষা নিশ্চিতকৰণৰ ক্ষেত্ৰত সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ উপায় হৈছে ডিজিটেল মাধ্যমৰ বিভিন্ন মাধ্যমত অনলাইনত অচিনাকি লোকৰ সৈতে বন্ধুত্ব নকৰা, ফোন নম্বৰ আৰু অন্যান্য ব্যক্তিগত বিৱৰণ অনলাইনত ভাগ-বাটোৱাৰা নকৰা, সন্দেহজনক ৱেবছাইটত ক্লিক নকৰা, শক্তিশালী পাছৱৰ্ড থকা, স্বয়ংক্ৰিয় ব্যৱস্থাৰ সৈতে থকা স্মাৰ্টফোন, টেবলেট, কম্পিউটাৰ সুৰক্ষিত কৰি ৰখা, মোবাইল বা টেবলেটত থকা এপসমূহ আপডেট কৰা, শক্তিশালী এণ্টি-ভাইৰাছ ইনষ্টল কৰা ইত্যাদি। অভিভাৱক আৰু অভিভাৱকসকলে বিশেষকৈ তেওঁলোকৰ কিশোৰ সন্তানক দুৰ্বৃত্তৰ পৰা ৰক্ষা পৰিবলৈ বাচিবলৈ অনলাইনত অচিনাকি লোকৰ সৈতে বন্ধুত্ব কৰাৰ পৰা বিৰত ৰখাৰ লগতে তেওঁলোকৰ ওপৰত চোকা নজৰ ৰখাটো শ্ৰেয়।
